توضیحات:

مقاله با موضوع برزخ و فلسفه وجود برزخ 17 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

 

بخشی از متن :

برزخ در فلسفه و عرفان

برزخ، درلغتبه معنای حاجز و جداکننده دو چیز از یکدیگر، و کاربرد اصطلاحی این واژه در متن‌های عرفانی و فلسفی به معنای عالَمی میانعقول مجرّدو اجسام مادّی، حایز اهمیت است، و در این مقاله به اسماء برزخ وبرزخ نزولیوبرزخ صعودیو خصوصیات برزخ اشاره می‌شود.

عالم برزخ

انسان پس از مرگ وارد عالم برزخ می‌شود. برزخ عالمی است بین این دنیا و جهان آخرت. برزخ برای هر فردی با توجه به اعمال او در دنیا شکل می‌گیرد. در این مقاله قصد داریم بر پایه آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) با ویژگی‌های عالم برزخ و جایگاه انسان در آن بیشتر آشنا شویم.

برخی ویژگی‌های عالم برزخ عبارتند از:

• بیشتر انسانها در حالتی مثل خواب هستند بجز شهدا و شیعیان خاص خداوند.
• در برزخ خیر و شر وجود دارد برخی افراد احساس لذت دارند و بعضی افراد در رنج و عذاب هستند.
• برزخ برای برخی طولانی است و برای افرادی بسیاری کوتاه و گذرا است؛ در برخی روایات، برزخِ اهل ایمان، زمان کوتاهی ذکر شده است.
• پس از زنده شدن درقیامت، همگان احساس می‌کنند به اندازهٔ نیم‌روزی در خواب بوده‌اند و زمان برزخ را چه کم باشد و چه زیاد، از یاد می‌برند.

ابتدا چکیده مطالب ارائه شده است:

چکیده

برزخ در لغت به معنای «حائل میان دو شیء» است.

 

زمانی که مرگ، انسان را فرا می‌گیرد برزخ او آغاز می‌شود. برزخ تا هنگام برانگیخته شدن انسان‌ها ادامه دارد.

 

دوران برزخ حالت مرگی است بین دو حیات. با روی آوردن مرگ، ما به خوابی عمیق فرو می‌رویم و با زنده شدن در قیامت از خواب بیدار می‌شویم و به زندگی ادامه می‌دهیم.

 

قرآن کریم احساس انسان را پس از زنده شدن به اندازهٔ یک شب تا صبح یا یک صبح تا شب بیان می‌کند.

 

طول زمان برزخ متناسب با میزان مسائلی است که برای انسان پیش می‌آید؛ برزخ برای بعضی افراد، دورانی سریع است و برای بعضی طولانی است؛ همانند زمان خواب که ممکن است خواب چند دقیقه‌ای، به خاطر رؤیاهای گوناگون، طولانی جلوه کند و یا برعکس، خوابی طولانی، کوتاه به نظر آید.

 

 

معنای برزخ

برزخ در لغت به معنای «حایل میان دو چیز همانند» است.^[1]آیت الله جوادی آملی می‌فرماید:

برزخ چیزی است که در میان دو شیء حایل شود. از این رو به جهانی که بین دنیا و آخرت واقع می‌شود، برزخ اطلاق می‌گردد.

برزخ چیست

سومین دورۀ زندگی انسان، عالم برزخ است. از زمانی که مرگ، انسان را فرامی‌گیرد، برزخ او شروع می‌شود. این برزخ تا هنگام برانگیخته شدن ادامه دارد:

﴿ وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ﴾.^[2]

و پیشاپیش آنان برزخى است تا روزى که برانگیخته خواهند شد.

مفسران و متکلمان مسلمان، به ویژه متکلمان شیعه، به وجود عالم برزخ اعتراف و بر آن تأکید کرده‌اند.

آیا برزخ همان قبر است؟

از دیدگاه قرآن و روایات برزخ و قبر یک چیز است که گاهی از آن به عالم قبر و گاهی از آن به جهان برزخ یاد می‌شود.^[3]

فلسفه وجود «عالَم برزخ» چیست؟پاسخ اجمالی:

فلسفه «عالم برزخ» كه ميان دنيا و آخرت قرار دارد مانند فلسفه هر مرحله متوسّط ديگر است؛ زيرا انتقال از محيطى به محيط ديگر در صورتى قابل تحمل است كه مرحله ميانه اى باشد كه بعضى از ويژگى هاي مرحله اول و پاره اى از ويژگى هاى مرحله دوّم را داشته باشد. به علاوه قيامت براى همه انسان ها در يك روز تحقق مى يابد؛ لذا بايستي در ميان دنيا و آخرت برزخى باشد تا ارواح بعد از جدا شدن از بدن ها به آنجا منتقل گردند و تا پايان دنيا در آنجا بمانند. فايده ديگر برزخ، جبران پاره اى از كمبودهاى تعليم و تربيت افراد مؤمن است.

پاسخ تفصیلی:

فلسفه زندگى دنيا به خوبى روشن است؛ چراكه محل امتحان و آموختن و پرورش و تحصيل كمالات علمى و عملى براى عالَم ديگر است. دنيا به تعبير روايات اسلامى و بعضى از آيات قرآن، مزرعه، تجارتخانه، دانشگاه، ميدان تمرين و يا به تعبير ديگر به منزله «عالَم جنين» براى جهان ديگر است. آخرت مركز انوار الهى، دادگاه بزرگ حقّ، محل رسيدگى به حساب اعمال و جوار قرب و رحمت خداست.
در اينجا اين سؤال باقى مى ماند كه فلسفه «برزخ» چيست؟ در پاسخ اين سؤال مى توان گفت: كه فلسفه عالم برزخ كه در ميان دنيا و آخرت قرار گرفته مانند فلسفه هر مرحله متوسّط ديگر است؛ زيرا انتقال از محيطى به محيط ديگر كه از هر نظر با آن متفاوت است، در صورتى قابل تحمل خواهد بود كه مرحله ميانه اى وجود داشته باشد، مرحله اى كه بعضى از ويژگى هاي مرحله اول و پاره اى از ويژگى هاى مرحله دوّم در آن جمع باشد.
به علاوه قيامت براى همه انسان ها در يك روز تحقق مى يابد؛ چرا كه زمين و آسمان بايد دگرگون شود و عالمى نو ايجاد گردد و حيات نوين انسان ها در آن عالم نو صورت گيرد. با اين حال راهى جز اين نيست كه در ميان دنيا و آخرت برزخى باشد و ارواح بعد از جدا شدن از بدن هاى مادّىِ عنصرى به برزخ منتقل گردند و تا پايان دنيا در آنجا بمانند و پس از پايان دنيا و آغاز شدن قيامت، همه با هم محشور نشوند؛ زيرا ممكن است هر انسانى براى خود مستقلا قيامتى داشته باشد، چراكه قيامت بعد از فناء دنيا و تبديل زمين و آسمان ها به زمين و آسمان هاى ديگرى است. از اين گذشته از رواياتى استفاده مى شود كه در برزخ پاره اى از كمبودهاى تعليم و تربيت افراد مؤمن جبران مى گردد، درست است كه آنجا جاى انجام عمل صالح نيست، ولى چه مانعى دارد كه محل معرفت بيشتر و آگاهى افزون تر باشد؟
در حديثى از امام موسى بن جعفر(عليهما السلام) مى خوانيم:«مَنْ ماتَ مِنْ أَوْلِيائِنا وَ شِيعَتِنا وَ لَمْ‌يُحْسِن الْقُرانَ عُلِّم فى قَبْرِهِ لِيَرْفَعُ اللهُ بِهِ مِنْ دَرَجَتِهِ، فَاِنَّ دَرَجاتِ الْجَنَّةِ عَلى قَدْرِ آياتِ الْقُرآنِ، يُقالُ لَهُ اِقْرَأْ وَ ارْقَ، فَيَقْرأُ ثُمَّ يَرْقى»(1)؛ (هركس از دوستان و پيروان ما بميرد و هنوز قرآن را به طور كامل فرا نگرفته باشد در قبرش به او تعليم مى دهند تا خداوند بدين وسيله درجاتش را بالا برد چراكه درجات بهشت به اندازه آيات قرآن است به او گفته مى شود بخوان و بالا رو، او مى خواند [و از درجات بهشت] بالا مى رود).(2)

فلسفه وجود عالم برزخ و ضرورت آن

در مورد فلسفه وجود عالم برزخ و ضرورت آن چند نکته وجود دارد:

۱-انسان تا دوران تکامل برزخ را سپری نکند ورود به عالم دیگر برای او میسر نمی‌شود آدمی برای نیل به بهشت و جهنم ابدی باید شرایط برزخی را بگذراند تا در سایه تکامل ذاتی و جوهری جسم و روح مناسب با ابدیت را احراز نماید.

۲-عالم برزخ فوایدی دارد که یکی از آن‌ها جبران اعمالی از انسان فوت شده است؛ یعنی اگر کسی مدیون خدا و خلق باشد می‌تواند وصیت کند تا ورثه انجام دهند و از این طریق رفع عقاب از متوفی خواهد شد و عالمی نو ایجاد گردد و حیات نوین انسان‌ها در آن عالم جدید صورت گیرد. با این حال راهی جز این نیست که در میان دنیا و آخرت برزخی باشد و ارواح بعد از جدا شدن بدن‌های مادی عنصری به برزخ منتقل گردند و در آنجا بمانند و پس از پایان دنیا و آغاز قیامت همه با هم محشور شوند. زیرا ممکن نیست هر انسان برای خود مستقلاً قیامتی داشته باشد چرا که قیامت بعد از فناء دنیا و تبدیل زمین و آسمان‌ها به زمین و آسمان‌های دیگر است.

۳-از روایاتی استفاده می‌شود که در برزخ پاره‌ای از کمبود‌های تعلیم و تربیت افراد مومن جبران می‌گردد درست است که آنجا جای انجام عمل صالح نیست ولی چه مانعی دارد که محل معرفت بیشتر و آگاهی افزونتر باشد؟ حدیثی از امام موسی بن جعفر (ع) است: هر کس از دوستان و پیروان ما بمیرد و قرآن را به طور کامل فرا نگرفته باشد در قبرش به او تعلیم داده می‌شود تا خداوند به این وسیله درجاتش را بالا ببرد، چون درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است به او گفته می‌شود بخوان و بالا رو، او می‌خواند و بالا می‌رود.

۴-خداوند در سوره کهف آیه ۱۹ قرآن مجید می‌فرماید: هنگامی که قیامت برپا می‌شود و با نفخ صور اول همگی می‌میرند و با صور دوم زنده می‌شوند وقتی ملائکه از مدت اقامت در برزخ از آن‌ها می‌پرسند: چه مقدار در عالم برزخ اقامت نمودید؟ می‌گویند: گویا یک روز یا نصف روز در آنجا مقیم بودیم بنابراین اگر با دیدگاه عمیقی نگاه کنیم تمام عالم برزخ نسبت به قیامت خواب است، ولی روایات آمده که بعضی از ارواح ضعیف و مستضعف که نه از عذاب برزخ برخوردارند و نه از نعمت‌های آن بهره مندند در عالم برزخ به صورت انسان خوابیده بسر می‌برند و از برزخ جز یک ترسیم خواب آلودی بیش ندارند. بسیاری از افراد علاقه دارند که از زندگی انسان در برزخ و حقیقت این عالم آگاهی کامل به دست آورند، ولی باید توجه داشت که آگاهی کامل از جهان برزخ برای ما امکان پذیر نیست و تا انسان گام در آن جهان نگذارد نمی‌تواند به کیفیت آن پی ببرد.

به قول یکی از بزرگان عالم برزخ نسبت به این دنیا مانند همین دنیا نسبت به شکم مادر است اگر به بچه در شکم مادر بگویند در ورای این محل تو عالمی است که بسیار بزرگتر از شکم مادر است نمی‌تواند ادارک کند و بفهمد با این حال می‌توان صورتی ناقص و شبحی مبهم از آن جهان را ترسیم کرد از این رو بدن برزخی و عذاب و نعمت‌های آنجا را به لذت و یا نعمت‌های موقع خواب تشبیه کرده اند اگر آن چه را در جهان رویا و در عالم تصور از خود مشاهده می‌کنیم با واقعیتی بیشتر و حقیقتی روشن‌تر تجلی کند باید نام آن را زندگی برزخی بگذاریم. موجوداتی که در عالم برزخ هستند ماده ندارند، اما شکل و صورت و حد دارند. آنجا عالم مجردات است لکن به صراحت آخرت هم نیست در جهان برزخ آثار ماده مثل گرمی و سردی و شیرینی و تلخی و شادمانی و غمگینی وجود دارد هر چند خود ماده وجود ندارد. بدن ما در برزخ بدن مثالی است. یعنی از لحاظ شکل به عین همین بدن است، ولی دیگر جسم و ماده نیست بلکه لطیف است.

و...

فهرست مطالب:

برزخ در فلسفه و عرفان. 1

عالم برزخ. 2

چکیده. 2

معنای برزخ. 3

برزخ چیست.. 3

آیا برزخ همان قبر است؟ 4

فلسفه وجود «عالَم برزخ» چیست؟پاسخ اجمالی: 4

فلسفه وجود عالم برزخ و ضرورت آن. 6

برزخ در قرآن. 8

تشابه برزخ با دوران خواب.. 9

فراموشی این دوران. 10

فاصله کوتاه مرگ تا قیامت.. 10

قیامت نزدیک است.. 12

زمان در آنجا چگونه می‌گذرد؟ 13

ویژگیهای برزخ. 14

برزخ در روایات.. 14

روایت امام علی(ع) از لحظه مرگ.. 14

روایت امام علی(ع) از عالم برزخ. 15

منابع : 17